„W przestrzeni tajemnic i zbrodni”. Najciekawszy festiwal historyczny w Polsce!

Bardzo interesującym, momentami przeradzającym się w gorącą wymianę zdań, panelem dyskusyjnym pt. „W przestrzeni tajemnic i zbrodni” zakończył się trzeci – ostatni dzień VI Festiwalu Historycznego „Tajemnice Trzech Stuleci”, który odbywał się w miniony weekend w Gościńcu Sobańskich w Modliszewku. Wszyscy zgodnie stwierdzili – już po pierwszym dniu – że VI Festiwal Historyczny był najciekawszym ze wszystkich dotychczasowych edycji Festiwalu organizowanego od 2019 r.

W niedzielę zakończył się VI Festiwal Historyczny „Tajemnice Trzech Stuleci”, który od piątku odbywał się w Gościńcu Sobańskich w Modliszewku w gminie Gniezno. Tegorocznemu Festiwalowi towarzyszyło hasło „ „W przestrzeni tajemnic i zbrodni 1918 – 1948”. Festiwal Historyczny „Tajemnice Trzech Stuleci” na stałe zapisał się już w kalendarzu wydarzeń promujących historię skali kraju.

W piątek, pierwszym dniu Festiwalu, odbył się wernisaż wystawy fotograficznej:

Z kolei drugi dzień – sobota – to moc wielu prelekcji:

W ostatnim dniu Festiwalu, jego uczestnicy mogli wysłuchać pięciu prelekcji i dyskusji panelowej pt. „W przestrzeni tajemnic i zbrodni”. Prowadzącym Festiwal był ponownie Arkadiusz Gaca.

Fotografia wojenna i wojskowa...

Na początek wykład pt. „Fotografia wojenna i wojskowa w zbiorach Muzeum Niepodległości w Warszawie” przedstawiła Marzena Jaworska (absolwentka historii sztuki (Uniwersytet Wrocławski). Studiowała Dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim oraz Fotografię w Warszawskiej Szkole Fotografii Mariana Schmidta. Pracownik Muzeum Niepodległości w Warszawie, kustoszka i kuratorka zbiorów fotograficznych oraz pocztówek. Redaktorka tematyczna czasopisma humanistycznego „Niepodległość i Pamięć” (historia sztuki) oraz „Kwartalnika Kresowego” (fotografia). Autorka artykułów naukowych i popularno-naukowych oraz publikacji: Antoni Durski. Kolekcja pamiątek z Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie (Warszawa 2020), Stanisława Walasiewicz. Medaliści (Wydawnictwo BOSZ, 2022), Pamięć w kolorze sepii. Kolekcja fotografii z okresu Powstania Styczniowego w zbiorach Muzeum Niepodległości w Warszawie (Warszawa 2024). Miłośniczka fotografii, którą zajmuje się na polu badawczym i kuratorskim).

Jak pamiętnik stał się przygodą życia...

Kolejny wykład nosił tytuł „Jak pamiętnik stał się przygodą życia” a zaprezentował go Majki - Kazimierz Woźniak (urodzony w Tucholi, historia fascynowała go od zawsze. Już jako dziecko interesował się ciekawostkami historycznymi i dawnymi opowieściami z przeszłości. Wraz z dorastaniem poszerzyło się spektrum tych zainteresowań o historię okolic jego miasta i nie tylko. Postanowił ocalić fragment naszej przeszłości. Rok temu założył Fundację Ocalić-Pamięć, która pozwala dbać o miejsca pamięci i rejestrować wspomnienia ostatnich świadków. Do tego spełnił swoje marzenie wydając pierwszą książkę - pamiętnik historyczny byłej mieszkanki wsi Gogolin i na tym nie przestał. A ten pamiętnik naprawdę stał się przygodą jego życia).

Tajny Obiekt Abwehry…

Trzecia niedzielna prelekcja nosiła tytuł  „Tajny Obiekt Abwehry. Agent A-367 ps. Condor” a jej autorem był Krzysztof Kaszub (historyk, regionalista niezwykle oddany swojej pasji. Jest autorem publikacji z cyklu historii miasta, a także autorem książek o Strzegomiu. Cztery lata poświęcił na rozszyfrowanie tajemnic średniowiecznej bazyliki w swoim mieście i odkrył wiele pasjonujących rzeczy. Ale interesuje go także historia najnowsza, m.in. znalazł miejsce, w którym niedaleko Strzegomia mieścił się w czasie II wojny światowej obóz pracy przymusowej dla żydowskich dziewcząt z Górnego Śląska, obóz, który przez wiele lat był zapomniany, pomijany we wszystkich informacjach (dotarł też do kilku żyjących więźniarek tego obozu); ustalił gdzie mieścił się jeden z najtajniejszych obiektów III Rzeszy - baza szkoleniowa szpiegów Abwehry. To w niej był szkolony agent A-367 Johan Eppler „Kondor” - Ken Follett, jeden z mistrzów powieści szpiegowskich, na podstawie jego historii napisał bestsellerową powieść „Klucz do Rebeki” zekranizowaną w roku 1985).

Panel dyskusyjny

Po trzech prelekcjach, przyszedł czas na panel dyskusyjny pod hasłem  „W przestrzeni tajemnic i zbrodni”. Panelistami byli: Kazimierz Woźniak, Krzysztof Kaszub, Pawel Becker, Sebastian Bartkowski i Sebastian Mazurkiewicz, dyrektor Muzeum Dzieci Wrzesińskich, który na zakończenie Festiwalu wygłosił jeszcze prelekcję. Moderatorem był Karol Soberski.

W trakcie dyskusji panelowej rozmawiano m.in. o inspiracjach, które powodują, że zajmujemy się tropieniem i rozwiązywaniem zagadek, zbrodni;  była mowa o niewyjaśnionych zbrodniach i nierozwiązanych tajemnicach w Polsce. Rozmówcy K. Soberskiego dyskutowali także o najbardziej intrygujących dokumentach które wpadały im w ręce podczas prowadzenia różnorakich badań.

K. Soberski pytał również dlaczego wiele zbrodni, jak np. Obława Augustowska, czy zniknięcie w okresie międzywojennym generała Włodzimierza Zagórskiego, cały czas nie jest wyjaśnionych. Nie mogło również zabraknąć tematu Rzezi Wołyńskiej.

Prawda historyczna kontra fikcja literacka

Przedostatnia prelekcja nosiła tytuł „Prawda historyczna kontra fikcja literacka w beletrystyce" a zaprezentowała ją Jolanta Maria Kaleta (z wykształcenia jest historyczką i politolożką. Pracowała w Muzeum Historycznym i Muzeum Sztuki Medalierskiej we Wrocławiu. Wydała 12 powieści sensacyjno-kryminalno-przygodowych, których akcja rozgrywa się w czasach Polski Ludowej, a za punkt wyjścia biorą nierozwiązane do dziś zagadki z czasów II wojny. Wydała też dwie trylogie historyczne: „Wojna i miłość” zainspirowana dziejami rodzinnymi (dziadek męża był carskim dragonem), napisana ku czci 100 rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości oraz „Tron we krwi”).

Ziemia wrzesińska pod znakiem hakenkreuza

Ostatnim akcentem Festiwalu była prelekcja pt. „Ziemia wrzesińska pod znakiem hakenkreuza. Wyniszczenie narodu polskiego przez niemieckiego okupanta w latach 1939-1945” autorstwa Sebastian Mazurkiewicz (od 2007 r. dyrektor Muzeum Regionalnego im. Dzieci Wrzesińskich, historyk (UAM), teolog (UAM), spec. archiwistyki (UAM), studia podyplom. muzealnictwa (UMK) oraz zarządzania ochroną dóbr kultury (UAM), przygotowanie pedagogiczne (UAM). Autor monografii Nekli (2005), kościoła Świętego Krzyża na Lipówce (2006, 2020), Targowej Górki (2008), o kościołach i cmentarzach ewangelickich ziemi wrzesińskiej (2017), kościoła Świętego Ducha we Wrześni (2019) współautor monografii Wrześni (2006), Witkowa (2010) i Powiatu Wrzesińskiego (2018), redaktor publikacji o Strajku Szkolnym Dzieci Wrzesińskich (2021), redaktor naczelny „Museiona Wrzesińskiego” oraz autor przyczynków i licznych artykułów (ponad 110) z dziedziny historii regionalnej i ochrony dziedzictwa kulturowego).

Podsumowanie

Jednakże ostatnie słowo VI Festiwalu Historycznego „Tajemnice Trzech Stuleci” należało do pomysłodawcy i głównego organizatora wydarzenia - Karola Soberskiego, który podziękował uczestnikom, prelegentom, członkom Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć” oraz Instytutu Literackiego im. Marii i Franciszka Rubaszewskich, zespołowi Gościńca Sobańskich w Modliszewku i mecenasom oraz patronom Festiwalu.

– Tegoroczny Festiwal dobiegł końca, ale od jutra już pracujemy na siódmą edycją. Dzisiaj mogę zdradzić, że mamy kilka propozycji miejsc na organizację tego wydarzenia. Znajdują się one na terenie powiatów gnieźnieńskiego i wągrowieckiego. Jest też oferta z zupełnie innego regionu Polski. Gdzie ostatecznie zawitamy, o tym poinformujemy do końca tego roku. Na pewno będzie to kolejne bardzo ciekawe spotkanie miłośników historii, którego mottem przewodnim będą „Lata dwudzieste, lata trzydzieste” – zapowiedział K. Soberski i dodał: – VI Festiwal Historyczny „Tajemnice Trzech Stuleci” uważam za zamknięty!

Na koniec warto jeszcze zacytować wpis dokonany w Księdze Pamiątkowej Festiwalu (prowadzonej od pierwszej edycji) przez uczestniczki Festiwalu z Trzemeszna, który oddaje ducha tegorocznego Festiwali: - Dziękujemy za inspirujące prelekcje i podzielnie się historią, która pozwoliła nam spojrzeć na temat „Tajemnic Trzech Stuleci” z innej perspektywy.

Fotorelacja z trzeciego dnia Festiwalu - tutaj